 |
Gość
|
 Wysłany: Nie 7:18, 04 Maj 2008 Temat postu: Funkcje rymów |
 |
|
Funkcje rymów w utworze wierszowym dają się sprowadzić do trzech najważniejszych:
1. funkcji wierszotwórczej,
2. funkcji instrumentacyjnej,
3. funkcji semantycznej.
Wszystkie one występują równocześnie, ale w różnym nasileniu w poszczególnych utworach. Ich współdziałanie składa sie na stylistyczną funkcję rymów w obrębie danego tekstu lub zespołu tekstów.
Ad.1 Wierszotwórcza funkcja rymów polega na ich udziale w wierszowej organizacji wypowiedzi i realizuje się przez trzy funkcje podrzędne: funkcję delimitacyjną, funkcję rytmizacyjną i funkcję kompozycyjną.
Funkcja delimitacyjna rymów polega na działaniu rymu jako bardzo wyrazistego zakończenia jednostki wierszowej, przede wszystkim wersu lub przedśredniówkowego członu wersowego (w wypadku rymów średniówkowych).
Jeśli wyodrębnione przy udziale rymów jednostki wierszowe są wobec siebie rytmicznie ekwiwalentne (rytm), co przede wszystkim zdarza się w różnych rodzajach wiersza regularnego, wówczas rymy obok funkcji delimitacyjnej pełnią także funkcję rytmizacyjną.
Funkcja kompozycyjna rymów polega na wewnętrznym powiązaniu, a zarazem wyodrębnieniu przez układy rymowe pewnych, najmniej dwuwersowych, całostek w obrębie utworu: w wypadku wiersza stroficznego całostkami tymi są strofy.
Ad 2. Instrumentacyjna funkcja rymów polega na kształtowaniu fonicznej postaci tekstu przez powtarzalność rymowych współbrzmień. Im większa liczba jednakowych komponentów składa się na dany układ rymowy, im są one bogatsze dźwiękowo (rymy bogate, rymy głębokie) i im gęściej są porozmieszczane (przy krótkich, rymowanych stycznie wersach lub rymach wewnętrznych), tym silniej jest utwór za ich pomocą zinstrumentalizowany. Brzmieniowy charakter utworu zależy także od postaci występujących w nim rymów: mogą one bądź uwydatniać pewne naturalne akcentowo-intonacyjne właściwości polszczyzny (tak oddziałują np. rymy żeńskie i rymy jednowyrazowe), bądź też stwarzać efekty akcentowo-intonacyjnej niezwykłości (tak działają np. gęsto nagromadzone rymy męskie, rymy składane, a zwłaszcza łamane, rymy z transakcentacją, rymy egzotyczne).
Ad. 3. Semantyczna funkcja rymów polega na ich współudziale w kształtowaniu treści utworu, a wynika stąd, że brzmieniowe komponenty rymowe są zawsze składnikami pewnych wyrazów, które -zależnie od przyjętych reguł rymowania wyselekcjonowane z ogólnego zasobu leksykalnego – zostały przez umieszczenie ich w pozycji rymowej powiązane, skonfrontowane i wyeksponowane, już nie tylko ze względu na postać foniczną, ale także jako jednostki znaczeniowe. Ich semantyczna łączliwość oraz zdolność do wchodzenia w określone relacje składniowe mają istotny wpływ na uformowanie całego tekstu mieszczącego się w polu ich promieniowania.
(Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich)
|
|
| |
|
|
|
|
