 |
Gość
|
 Wysłany: Nie 7:22, 04 Maj 2008 Temat postu: Akrostych |
 |
|
Akrostych
Utwór wierszowany, w którym pierwsze litery lub cząstki wyrazów rozpoczynających wersy odczytywane pionowo w określonej kolejności tworzą napis nadbudowany nad ciągłym tekstem utworu i uchwytny tylko w percepcji wzrokowej. Bywa to hasło kluczowe dla idei utworu, imie i nazwisko adresata lub patrona wiersza, czasem także wyraz obelżywy lub nieprzyzwoity, jak np.
Kiedy-ć powiedzieć to, na coś zasłużył,
Przy ludziach trudno, żebym się nie dłużył
Ieśli masz dowcip domyślny i żartki
Egzorcyzm czytaj po kraju tej kartki.
(A. Morsztyn, Na jednego)
W szerszym rozumieniu akrostychem jest każdy utwór wierszowany, w którym występuje jakikolwiek naddany układ literowy składający się na dodatkowy napis. Znanych jest wiele rodzajów i kombinacji takich układów literowych: pionowe, poziome, ukośne, ukształtowane w formę krzyża (akromesostych), pojedyncze i zwielokrotnione, jak np. pentakrostych aż pięciokrotnie powtarzający litery, z których składa się dany wyraz. Najbardziej znane odmiany akrostychu to: mesostych, w którym uporządkowane są środkowe litery wersów, oraz telestych, w którym analogicznemu uporządkowaniu podlegają litery końcowe. Połączeniem akrostychu i telestychu jest akroteleuton. Akrostychy znane były starożytnym, szczególnie jednak rozpowszechniły się w wierszach średniowiecznych i renesansowych. Traktowano je nie tylko jako popisy literackiej zręczności, rodzaj zabawy i sposób szyfrowania, ale także przypisywano im znaczenia symboliczne i magiczne oraz wykorzystywano w funkcjach mnemotechnicznych. Wiele przykładów akrostychów zebrał Tuwim w Pegazie dęba;
(Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich)
|
|
| |
|
|
|
|
